دەوری ژنانی ئێرانی لە راپەڕينی گەل بەرەو ئازادی

دەوری ژنانی ئێرانی لە راپەڕينی گەل بەرەو ئازادی

بە بۆنەی "رۆژی جيهانيی ژنان"

عەبدولڕەحمان مەهابادی، نووسەری و لێكۆڵەری سياسی

لە مێژوودا دەربارەی دەوری ژنان لە كۆمەڵ زۆر وتراوە و نووسراوە. بەڵام هێشتا دۆخی ژنان لە ناو كۆمەڵ دڵتەزێنە. ئەگەر گومان لە راست و درووستبوونی ئەوەدا نيە كە ”ژنان نيوەی كۆمەڵن” يا ”ژنيش مرۆڤە”، پرسيارەكە ئەوەيە كە ”مافەكانی ژنان له كوێن و كوان؟ لەبەرچی هاوشانی پێشكەوتنی كۆمەڵ و پێشكەوتنی مرۆڤ، گۆڕانكاری بەسەر پرسی ”ژن”دا نەهاتووە؟!

لە تاوتوێكردنی پرس ”ژن” لە قۆناغە جياجياكانی پێشكەوتنی كۆمەڵ (كۆيلێتی، دەرەبەگايەتی و سەرمايەداری)دا ئەبينين كە بێ لەبەرچاوگرتنی هەندێك جياوازيی فەرهەنگی كەم، ئەوان هەر هەموويان خاوەنی يەك روانگەن دەربارەی ”ژن”. لەو قۆناغانەدا و تەنانەت لە كۆمەڵی پێشكەوتەی بورژوايی، تێڕوانين لە پرسی ژن، تێڕوانينێكی (كاڵایی)ە. واتا ژنان بە موڵكی پياو لە قەڵەم دەدرێن. كەوايە لێرەدا كێشەيەكی مێژوويی چارنەكراو لە ئاڕادايە!

بەڵام مێژووی مروڤايەتی راستييەكی شاراوەی لە هەناودايە كە سەرباری زۆرێك خزمەتی بەنرخ و هەندێك جاريش خزمەتی بێ هاوتای ژنان لە پێناو پێشخستنی كۆمەڵ، بەڵام ئێستايشی لەگەڵدا بێت ئەمجۆرە خزمەتكردنانەی ژنان لە مێژوودا دەرنەكەوتون. چون ئەم كێشە مێژووييە وەك پێشوو ماوەتەوە. كەشف كردنی ئەم راستييە كە ژنان لە رێبەرايەتيكردن و پێشخستنی كۆمەڵ (لانيكەم بۆ قۆناغێك) زۆر لە پياوان شايستەتر و لێهاتووترن و هێنانە سەر خەتی پياوان بۆ قبوولكردنی كردەيی هەژمۆنيی ژنان بە ديوە رووناكەكەيدا و هەمواركردنی رێگاكە بۆ ژنان و پياوانی لەمجۆرە بۆ بەرەوپێشبردنی كۆمەڵ لە ئاستێكی نوێدا، ئەو شتە تازەيەيە كە بۆ رزگاركردنی ناوچەكە لە قەيرانگەلێكی كوشندە زيات لە پێشوو پێويستە. چون تێپەڕبوونی سەركەوتووانە بە ناو قەيرانەكاندا پێويستی بە ژنان و پياوانێكە لە قەيد و بەندی مێژويی لە پێوەند لەگەڵ پرسی ژن رزگار بووبێتن.

ئەگەر سەيری شۆڕشە گەورەكانی جيهان ياخود حيزبە هەرە پێشكەوتووەكانی جيهان لە وڵاتان بكەين دەبينين كە بە هۆی ئەم كێشە مێژووييە، تا ئەم سەردەمەيش ژنان بە مافی يەكسانی خۆين نەگەيشتوون.

لە ساڵيادی ”رۆژی جيهانی ژنان” دا و تايبەت بە ئێران، پێويستە سەيری دوو روانگەی جیاواز لەسەر ئەم پرسە بکەین: روانگەی رژێمی فۆندەمێنتاليزمی ئيسلاميی دەسەڵاتدار و روانگەی موقاومەتی ئێران.

لە ئێرانی ژێر دەسەڵاتی حكومەتی ويلايەتی فەقيهی ئاخونديدا، ژنان (چەوساوەترين)ن و بێبەشن لە لانيكەمی مافە مرۆييەكانيان. مافی تايبەت بە ئازادبوونی جل و بەرگ و پۆشش، ئازادبوون لە خوێندن، جيابوونەوە لە هاوسەر، بوون بە سەرۆك كۆمار، بوون بە دادوەر. پرسی ژنان تا ئەو رادەيە هەستيارە كە سەرۆكی ئاخوندان، (حەسەن روحانی) نەيوێرا تەنانەت ژنێك وەك ئەندامی كابينە وەربگرێت. مەلاكان بۆ سەپاندنی حيجابی زۆرەملی بە سەر ژناندا، 26 وەزارەتخانە و رێكخراوی سەركوتكەری درووست كردووە. روژانە زيات لە دوو هەزار ژن لە ئێران دەستگير دەكرێن. لە زيندانە ترسناكەكانی رژێم، توندترين ئەشكەنجە تايبەتە بە ژنانی زيندانی. تا ئێستا دەيان هەزار ژنی ئێرانی لە لايەن دام و دەزگا سەركوتكەرەكانی رژێمی ئێرانەوە شەهيد كراون. (رێحانە جەباری) كە لە لايەن دڕندەيەكی سەر بە وەزارەتی ئيتڵاعاتی ئێران پەلامار درابوو لە سێدارە درا. (فەريناز خوسرەوانی) لە نموونەيەكی هاوشێوەدا لە نهۆمی چوارەمی هوتێل چوارچرای شاری مەهابادەوە خۆی فرێ دايە خوارەوە و دەستبەجێ گيانی لە دەست دا. ساڵانە ژمارێكی بەرچاو لە ژنان دژ بەو بێعەداڵەتييە لە ئێرانی ژێر دەسەڵاتی مەلاكان ئاگر لە جەستەيان بەردەدەن ياخود كۆتايی بە ژيانيان دێنن. چون ئەزانن لە بەرانبەر بێدادگاكانی ئەم رژێمەدا، لايەنی دۆڕاون و دەسەڵات لاگری تاوانبارە. جياوازيدانانی رەگەزی، جياكردنەوەی رەگەزی و جۆرەكانيتری سنوورداری دژ بە ژنان لە ئێرانی ژێر دەسەڵاتی مەلاكاندا بە ياسا كراوە.

موقاومەتی ئێران بە پشت بەستن بەو راستييانە بوو كە (22) ساڵ بەر لە ئێستا ”مريەم رجەوی”ی وەك سەرۆكی موقاومەت هەڵبژارد. هەر ئەو هەڵبژاردن و پەسند كردنەش بوو كە رژێمی كۆنەپەرست و فۆندەمێنتاليزمی ئێرانی به تەواوی تاساند. چون ئەوە دەستپێكی ئەو رەوتە بوو كە كۆتايی دەهێنێت بە ئايديۆلۆژيای ئاخوندانی دوژمن بە ژنان و هاوكات ئێرانيان و بە تايبەت ژنانی ئێرانی هان دەدات زياتر بێنە ريزی خەبات و تێكۆشانەوە بەرانبەر بە رژێمی ولايەتی فەقيهی ئاخوندی.

ئەگەر چی بە درێژايی دەسەڵاتی مەلاكان، ژنانی خەباتكار و موجاهيد بەردەوام لە ريزی پێشەوەی خەبات و تێكۆشان بوون بەرانبەر بە توندڕۆيی ئيسلامی بەڵام گەشەسەندنی بزوتنەوەی ژنان كە بەر لە هەر شتێك بەرهەمی جەنگاوەری و ئازايەتی خۆيان بوو، شتێكی نوێيە لە گەشەسەندنی موقاومەتی ئێران كە نەك تەنها لە ناوخۆی ئێران بەڵكو لە ئاستی نێونەتەوەييشدا گۆڕانكارييەكی گەورەی درووست كردووە. بە جۆرێك كە ئێستا لە لايەن زۆر كەس لە وڵاتانی جيهان، مريەم رەجەوی وەك سەمبولی بەرەنگاربوونەوەی توندڕۆيی ئيسلامی پێناسە كراوە و پشتيوانی دەكرێت.

موقاومەتی ئێران هەموو ساڵێك رێز لە ساڵيادی «رۆژی جيهانی ژنان» دەگرێت و بۆ ئەو بۆنەيە رێ و رەسمی تايبەتی هەيە. لەم كۆبوونەوانەدا هەزاران كەس لە ژنانی ناودار و بەرجەستەی جيهان، كەسايەتييەكان، ژنانی خەباتكار و چالاكوانانی مافەكانی ژنان لە جيهان بەشداری دەكەن و تيايدا دوايين هەڵوێستە و دەستكەوتەكانی موقاومەتی ئێران لەمەڕ ئەم پرسە مێژووييە رادەگەيەندرێت.

ئەمساڵ مريەم رەجەوی لە وتاری خۆيدا بە بۆنەی رۆژی جيهانی ژنان وتی: ”ئەمساڵ رۆژی ژن، رۆژی شانازيكردنە. روژی شادی و رۆژی رێزگرتنە لە ژنان. چون ژنانی ئێرانی لە ريزی پێشەوەی خەبات بەرانبەر بە توندڕۆيی (كە دوژمنی هەموو ژنانی جيهانە) دەورێكی گرينگيان گێڕا”. هەروەها ئاماژەی دا بە دەوری بەرجەستەی ژنان لە راپەڕينەكەی ئەم دواييەی ئێران و وتی: ”ژنان نەهاتوونەتە سەر شەقام كە داوای شتێك لە رژێم بكەن. بەڵكو هاتوون رژێمی ئاخوندی لە ناو بەرن. ژنان رانەڕيون بو ئەوەی تەنها داوای ئازادييەكانی خۆيان بكەن. بەڵكو راپەڕيون بۆ ئەوەی تەواوەتی ئێران رزگار بكەن”.

مريەم رەجەوی لە ساڵی 1995 گەڵاڵەی خوی لێ پێوەند لەگەڵ مافەكانی ژنان راگەياند. لەو پلاتفۆڕمەدا هاتووە: ئێمە باوەڕمان هەيە بە يەكسانبوونی ژنان و پياوان بە تەواوی لە سەرجەم مافە سياسی و كۆمەڵايەتيەكان و هەروەها بەشداريكردنی يەكسان لە رێبەرايەتی سياسی دا. ژنان سودمەند دەبن لە مافی هەڵبژاردنی ئازادانەی جل و بەرگ و پۆشش، هاوسەرێتی، جيابوونەوە، خوێندن و دەرفەتی كار”.

مريەم رەجەوی لە وتارەكەی خۆيدا هەروەها وتی: ”مێژووی 39 ساڵەی رژێمی ئێران، مێژووی سەركوتكردنی ژنانی ئێرانييە و ئێستا ژنانی ئێرانی دەيانەوێت ئەم لاپەڕە تاريكەی مێژووی ئێران هەڵدەنەوە. هەربۆيە راپەڕينی ئێران تەنها بۆ رووخاندنی سيستەمێكی سياسی نيە. بەڵكو راپەڕينێكە دژ بە توندڕۆيی و كۆنەپەرستيی ئايينی كە ناوچەكەی خەڵتانی خوێن كردووە. ئەوە دەركەوتنێكی نوێيە. چون كۆنەپەرستی و توندڕۆيی كە لە ساڵی 1979 بە هاتنە كايەی ديكتاتۆريی ئايينی لە ئێران لە دايك بوو، لە راپەڕينەكەی ئەمدواييەدا مرد و تۆپی”.

لە بەر روشنايی ئەم هەنگاوە مێژووييە بێ هاوتايەيە كە ژنی ئێرانی لە راپەڕينەكەی ئەمدواييەدا شەوقی دايەوە و ديواری "ترس و نەبوونی باوەڕی" تێكشكاند و دەورێكی بێ بەديلی لە گەشەسەندن و بەردەواميی راپەڕين لە خۆی نيشان دا. ئەوان بوون كە درووشمی ”مەرگ بۆ خامنەئی. مەرگ بۆ ديكتاتۆر. ئيسڵاح تەڵەب، ئوسولگەرا ئيتر تەواو بوو ماجەرا”يان لە سەراسەری ئێران بڵاو كردەوە و لاپەڕەيەكی زێڕينيان لە خەبات بۆ رووخاندنی رژێمی مەلاكان تۆمار كرد. ئێستا ژنانی ئێران بە نيازن بە رێكخستنی هێزەكانی راپەڕین و پێكهێنانی ناوەندەكانی شۆڕش، بە تايبەت لاوان، هەنگاوی دواتری خۆيان بۆ راپەڕين هەڵبگرن و داواكارييە رەوا و گشتگيرييەكەی خەڵكی ئێران بەدی بهێنن. واتا رووخاندنی رژێمی توندڕۆيی ئيسلامی و تێكەوەپێچانی بازرگانی کردن بە دین و توندڕۆيی خوێنڕێژ كە نەك تەنها ئێران بەڵكو ناوچەكەی گرتۆتەوە.

بە پشت بەستن بە دەستكەوتێكی لەمجۆرەيە كە ئێستا ژنان و پياوانی رزگاربوو لەم ئايديۆلۆژيا ماڵوێڕانکەرەيە خۆيان ئامادە كردووە تا بە بەختكردنی هەموو داراييەكانی خۆيان، بە ئەركی مێژوويی خۆيان لەم ناوچەيە لە جيهان هەستن و هەموو شتێك بۆ خەڵك بە دياری بهێنن. دەبێ باوەڕی تەواومان بەوە هەبێت كە دواڕۆژێكی رووناك چاوەڕوانی گەلانی جيهانە.